O Łukomskich cytatów troje

Drya

W gminie rościszewskiej, w powiecie sierpeckim znajduje się miejscowość o nazwie Łukomie. W pobliżu tej miejscowości znajduje się także wieś Łukomie – Kolonia, Nowe Łukomie i Łukomka (gm. szczutowska).

 Pierwsza wzmianka źródłowa o kościele w Łukomiu pochodzi z 1448 r. Na podstawie informacji z 1599 r. wiadomo, że w parafii była drewniana świątynia, konsekrowana. W 1599 r., w wizytacji jest mowa o kościele pw. św. Małgorzaty, prawdopodobnie kolejnym w historii wsi, który przetrwał do ok. poł. XVIII w. Obecny kościół, również drewniany, zbudowano w 1761 r., ufundowany przez Marię Łucję Kampenhausen, właścicielkę wsi i kolatorkę (parafia pw. św. Katarzyny).

W powiecie konińskim, w miejscowości Łukom bytował ród Łukomskich. W Tekach Dworzaczka znajdujemy następujące informacje:

„Łukomscy z Łukomia w pow. konińskim. Ponieważ we wsi Łukom siedzieli obok siebie równocześnie Drye, Szeligi, a może i Nałęcze, nie sposób posegregować wedle herbów wszystkich, których nie potrafiłem powiązać w całości genealogiczne. Niestety nie mogły w tym przyjść z pomocą herbarze. Z nich, Niesiecki znał w Wielkopolsce tylko Dryów, Boniecki przydał jeszcze Nałęczów, u Urskiego znaleźli się też Szeligowie. Ale wszystkie trzy wymienione herbarze tam, gdzie mówią o Dryach, wyliczają przeważnie, ba, nieomal wyłącznie, notorycznych Szeligów. Umieszczam więc na wstępie wszystkich tych Ł-ch, których nie umiem połączyć z Dryami lub Szeligami, chociaż przypuszczam, że w większości przypadków byli tymi drugimi, nieporównanie szerzej rozplenieni.”

Oprócz Łukomskich w Polsce, występował również ród kniaziowski (książęcy) pochodzenia litewskiego, który wziął swoje nazwisko od Łukomli na Litwie.

Uruski pisał, że: „Już w XII stuleciu istnieli książęta Łukomscy, to jest władcy na małym udziale Łukomli, na Białej Rusi; ich pochodzenie nie jest pewnem, to jest, niewiadomo, czy pochodzili od Ruryka, lub od którego z książąt Wariagskich, którzy w X i XI stoleciach podbili i podzielili między siebie Białą Ruś. Książęta Łukomscy w końcu XIV stolecia byli wyrzuceni z swej posiadłości przez brata Jagiełły, Andrzeja ks. Połockiego, który nawet tytułował się ks. Łukomskim; podług niektórych heraldyków syn tego Andrzeja, Fedor, ma być przodkiem nowego domu Łukomskich dotąd istniejącego…istnienie tego Fedora bardzo jest wątpliwe…, a sami Łukomscy podług domowej tradycji nie od niego, ale wywodzą się z krwi książąt ruskich, tę tradycję przyjąć można za prawdziwą, to jest, przypuścić, że dawni książęta wypędzeni chwilowo przez Andrzeja Olgierdowicza wrócili do swego udziału.

Podług Okolskiego herb tej rodziny jest Jastrzębiec odmienny, zupełnie podobny do herbu Połubińskich”, a nie herb Roch.

Niesiecki pisał: „ Łukomski kniaź, h. Roch – że idą z siostry Jagiełły. Dom dawny i zacny, kiedyś połockie i łukomskie księstwa trzymali, ale Jędrzej Wigunt brat Jagiełła, gwałtem z Łukomli zamku dobywszy, wuzył ich z tego dziedzictwa, luboć Jagiełło wkrótce to odebrał.”

Jan Ciechanowicz w swoim dziele, pt.: „Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6” wymienia także Łukomskich, pisze o nich:

"W Modzalewskij twierdził, że Łukomscy pochodzili z miejscowości Łukomie niedaleko Humania i że żony brali m.in. z takich domów, jak: Dubscy, Kostenieccy, Ogronowiczowie, Laskiewiczowie i in."

W związku z powyższym Ciechanowicz pisze: "Pierwsza część tej informacji jest mylna. Łukomscy bowiem wywodzili się z Polski, a miejscowość na Ukrainie nazwano od ich nazwiska w XVII wieku. Na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego gnieździli się w powiecie oszmiańskim, trockim, grodzieńskim, wileńskim i in. Pieczętowali się tu herbami: Drya, Doliwa, Jastrzębiec, Prawdzic i Roch odm. Książę..."

Dokument z 1712 roku, który przetłumaczył Ciechanowicz, zawiera następujące informacje o rodzie Łukomskich, tj.: "Ja, Eustachi z Olgierda Książę Pawłowicz Łukomski, ziemianin jego Królewskiej Mości z województwa połockiego, a powiatu orszańskiego, czynię wiadomo tym moim listem dobrowolnym wieczystym (...) zapisem danym jaśnie wielmożnemu panu Józefowi i z Olgierda księciu Pawłowiczowi Łukomskiemu, bratu rodzonemu młodszemu memu. Na to, iż co po zejściu z tego świata godnej pamięci Olgierda Książęcia Pawła Łukomskiego, dobrodzieja rodzica naszego, spadła sukcessya dóbr naszych ojczystych na nas dwóch braci wyżej wyrażonych, jak też z I podziału z jegomościem Pawłowiczem Jerzym Łukomskim, trzecim bratem naszym rodzonym, który według podziału nam się zrzekł tych ojczystych dóbr w woj. połockim leżących nazywających się Bielewszczyzna, Turyna, Rypińszczyzna, Toronkiewicze, Zielony Ostrów... ze wszystkimi poddanemi do nich należącemi, tak gruntów, sianożęci, lasów puszczy, gajów, rzek, stawów, sadzawek i różnych uroczyszcz na nas, rodzoną bracią, Józefa i mnie Eustachiego Łukomskich spadłych;…"

Umowa ta dotyczyła podziału dóbr dziedzicznych między braćmi Łukomskimi, jak też dania ich części w posagu siostrze Katarzynie, wychodzącej za mąż za Jerzego Stabrowskiego.

Jan Dworzecki - Bohdanowicz pisał o Łukomskich, kniaziach, herbu „Pół Gozdawy, na niej krzyż pod nią belka. Z tych Bohdan Andrzejewicz Łukomski, sędzia ziemski orszański w roku 1586; Maryna Iwanowa Łukomska za Mikołajem Olechnowiczem 1551; Jarosław Konstantynowicz Łukomski, podsędek lidzki 1595.”

O Łukomskich z domu Drya (Lukomskis) wzmiankuje się, że to starożytny ród rycerski. O Łukomskich z Łukomia w powiecie konińskim: „Wit i Jasiek Łukomscy świadczyli 1399 r. w Lędzie. Wit miał sprawę z opatem Lędzkim w Pyzdrach 1402 r. Mikołaj z Łukoma 1411 r. w Kaliszu, a Pietrasz 1428 r. w Lędzie występują. Jasiek komornik sądu ziemskiego w Pyzdrach 1414 r. Mikołaj, kanonik wileński, sekretarz królewski 1504 r. Jan, sędzia kapturowy poznański 1697 r.”

Według legendy rodzinnej Łukomscy herbu własnego z Łukomli w województwie witebskim, wywodzą się od jednego z synów Olgierda, księcia litewskiego. Byli też słynni herbu Jastrzębiec i kilku innych.

Reprezentanci rodu Łukomskich walczyli m.in. w szeregach wojsk polskich podczas oblężenia przez Stefana Batorego w 1580 r. Wieliża, Wielkich Łuk i Zawołocia.

O godle Łukomskich ze zbiorów Państwowego Archiwum Obwodowego w Kijowie:

„W niebieskim polu miecz z takimiż dwoma skrzydłami, ostrzem w górę. W prawym rogu tarczy mała złota tarcza z prostym krzyżem. Na hełmie korona, nad którą złote pióro orle.”

Wywód familii urodzonych Łukomskich herbu Prawdzic z 29 maja 1800 r. informował, że”

„Aleksander Łukomski, dziad dziś wywodzących się, używając prerogatyw stanowi szlacheckiemu przyzwoitych, ponabywał ziemskie possessye w okolicy Beżulach w powiecie trockim położonej za prawami wieczystoprzedażnymi… Tenże Aleksander Łukomski miał dwóch synów: Jana i Mikołaja Łukomskich… Z kolei, zostawszy dziedzicem drugiej połowy majątku ojczystego, Mikołaj Aleksandrowicz Łukomski spłodził synów trzech: Marcina Jakuba oraz Jana Mikołajewiczów Łukomskich…

Na fundamencie przeto takowych produkowanych dowodów, rodowitość starożytną szlachecką familii urodzonych Łukomskich próbujących, my, marszałek guberński i deputaci powiatowi …familią urodzonych Łukomskich, jako to: Jakuba Mikołajewicza z synami Benedyktem i Jakubem oraz Wiktorego Marcinowicza Łukomskich za rodowitą i starożytną szlachtę polską uznajemy, ogłaszamy i onych do xięgi szlachty guberni litewskiej klassy pierwszej zapisujemy.”

Na liście szlachty powiatu trockiego z 1844 r. odnotowani zostali natomiast Jakub, Benedykt, Wiktor i inni Łukomscy.

W XVIII w. Łukomscy, których przodkowie pochodzili ze wsi Łukom w powiecie konińskim, pojawili się w miejscowości Kurzajama (obecnie gm. Grabów, pow. łęczycki), gdzie byli dziedzicami części wsi i okolicznych folwarków. Legitymowali się oni herbem Dryja, jednakże ich przodkowie występują również jako Szeligi.

Potomkiem tego rodu jest Cezary Łukomski z Warszawy. Pra…wnuk Jana Łukomskiego i Marianny Miecznikowskiej (ślub 1792), zamieszkałych pod koniec XVIII w. w Kurzejamie. W kolejnych latach licznie się rozrodzili i władali okoliczną ziemią. Część z nich do dnia dzisiejszego zamieszkuje Kurząjamę, Jabłonną, Chrząstówek i inne miejscowości pow. łęczyckiego.

Syn Michała Łukomskiego i Antoniny Ziemeckiej z gm. Grabów, tj.: Stanisław Łukomski poślubił Anastazję Wasiak (córkę Józefa i Marianny Głodek). Natomiast brat Anastazji, tj.: Józef Wasiak poślubił siostrę wyżej wspomnianego Stanisława, Genowefę Łukomską (urodz. 1901 r. w Sobótce), która zmarła w 1985 r. w Borzysławiu, w gm. tychowskiej. Mieli trójkę dzieci: Józefa, Zdzisława i Karola Wasiaków.

Ciekawostką jest, że przy Łukomskich herbu Drya (- Szeliga) i Łukomskich herbu Roch III – linia książęca, pojawiają się w pewnych okresach te same imiona, tj.: Hilary, Wincenty, Teodor i Michał.

Wyżej wspomniano, że ojczystymi dobrami książąt Łukomskich w woj. połockim była m.in. Rypińszczyna. Czy zatem miejscowości Łukomie – Kolonia, Nowe Łukomie i Łukomka (gm. Szczutowo), leżące w powiecie rypińskim i sierpeckim, w woj. Kujawsko – Pomorskim nawiązują do swoich imiennych, przeszłych Łukomskich książąt?

07 maja 2012 r.
autor: Paweł Wasiak

Źródła:

- Akta parafialne parafii Grabów, w pow. łęczyckim,
- Historia wsi Łukomie, w gm. Rościszewo,
- Uruski Seweryn. Rodzina. Herbarz szlachty polskiej,
- Boniecki Adam. Herbarz Polski,
- Ciechanowicz Jan. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego.