Artykułów : 211
Odsłon : 2234796
ROCZNIK STATYSTYCZNY
Od dwóch lat prowadzenia portalu
staram się sprostać zapotrzebowaniu środowiska na nietypowe informacje, które
mogą ułatwić malowanie obrazów życia naszych przodków.
W prośbach o pomoc, zwracano się do mnie z pytaniami dotyczącymi szczegółów
związanych z wartością nabywczą pieniądza, cen ziemi lub podstawowych produktów
żywnościowych, wynagrodzeń robotników folwarcznych, czy też sposobu stosowania przeliczników
w zakresie wymiany dolarów na ruble lub odwrotnie.
Mając świadomość faktu, że w dotychczasowych artykułach nie przedstawiłem zbiorczej informacji na ten temat (poza przelicznikiem rubli i dolarów amerykańskich zamieszczonym w artykule „Wartość rubla”) raz jeszcze wracam do przedmiotowego zagadnienia, ale tym razem w oparciu o informacje zawarte w rocznikach statystycznych.
Przedstawione dane z przełomu XIX i XX wieku dotyczą terenów Królestwa Polskiego.
Redaktor, listopad 2011r.
Źródło:
1. Rocznik statystyczny Królestwa
Polskiego 1913, T.1, opracowanie Władysław Grabski, wyd. Warszawa 1914,
2. Rocznik statystyczny Królestwa
Polskiego 1914, T.2, opracowanie Władysław Grabski, wyd. Warszawa 1915.
W 1909 roku na terenie powiatu lipnowskiego zamieszkiwało ogółem 109.388 osób. Głównymi grupami wyznaniowymi byli; katolicy stanowiący 74,63% ogółu ludności, protestanci z 19,34% udziałem oraz żydzi stanowiący 5,79% ogólnej liczby mieszkańców.
W powiecie rypińskim zamieszkiwało ogółem 89.975 Osób, wśród których poszczególne wyznania miały swój udział w wielkości odpowiednio; 77,67%, 13,88% i 8,01%.
W tym samym czasie, w Królestwie Polskim ludność wyznania ewangelicznego stanowiła 4,33% ludności ogólnej, a osoby wyznania mojżeszowego 14,05%.
Ludność gmin i miast w powiecie lipnowskim, stan na 1 stycznia 1909 roku.
powiaty, miasta |
ludność ogółem |
w tej liczbie | ||
katolików |
protestantów |
żydów | ||
powiat lipnowski |
109388 |
81647 |
21157 |
6343 |
m.Lipno |
7305 |
3540 |
765 |
2928 |
m.Dobrzyń |
3200 |
1694 |
31 |
1461 |
gm.Bobrowniki |
5024 |
2809 |
2126 |
80 |
gm.Brudzeń |
7488 |
7043 |
342 |
92 |
gm.Dobrzejewice |
4989 |
3228 |
1166 |
547 |
gm.Kikół |
5048 |
3554 |
1187 |
307 |
gm.Kłokock |
5092 |
2546 |
2520 |
26 |
gm.Mazowsze |
6265 |
5056 |
1148 |
50 |
gm.Nowogród |
5224 |
5021 |
203 |
---- |
gm.Obrowo |
5375 |
3541 |
1774 |
54 |
gm.Oleszno |
5914 |
5565 |
321 |
28 |
gm.Osówka |
4953 |
2752 |
2160 |
33 |
gm.Osiek |
6570 |
5452 |
1032 |
83 |
gm.Skępe |
8049 |
6651 |
1097 |
270 |
gm.Tłuchowo |
4942 |
3811 |
964 |
164 |
gm.Chalin |
6069 |
4813 |
1214 |
42 |
gm.Czarne |
6764 |
5278 |
1439 |
41 |
gm.Szpetal |
7158 |
5776 |
1226 |
137 |
gm.Jastrzębie |
3959 |
3517 |
442 |
--- |
Ludność gmin i miast w powiecie rypińskim, stan na 1 stycznia 1909 roku.
powiaty, miasta |
ludność ogółem |
w tej liczbie | ||
katolików |
protestantów |
żydów | ||
powiat rypiński |
89975 |
69885 |
12493 |
7211 |
m.Rypin |
6049 |
2761 |
213 |
2922 |
gm.Wąpielsk |
5051 |
3867 |
1131 |
46 |
gm.Gujsk |
5414 |
3810 |
1387 |
212 |
gm.Dzierżno |
5033 |
4104 |
890 |
26 |
gm.Dobrzyń |
6827 |
3250 |
249 |
3297 |
gm.Żałe |
4004 |
3371 |
576 |
45 |
gm.Okalewo |
4558 |
4467 |
57 |
17 |
gm.Osiek |
5123 |
3469 |
1565 |
60 |
gm.Płonne |
6159 |
5525 |
554 |
71 |
gm.Pręczki |
4640 |
3172 |
1456 |
10 |
gm.Rogowo |
5093 |
4705 |
326 |
59 |
gm.Skrwilno |
7674 |
7428 |
94 |
141 |
gm.Sokołowo |
5060 |
4691 |
336 |
27 |
gm.Starorypin |
2968 |
2077 |
678 |
152 |
gm.Chrostkowo |
4368 |
3764 |
555 |
46 |
gm.Czermin |
6782 |
4721 |
1982 |
68 |
gm.Szczutowo |
5172 |
4703 |
444 |
12 |
Ludność rolna i bezrolna
Wśród ludności wsi i miasteczek Królestwa Polskiego, ludność posiadająca ziemię na własność, stanowiła w 1901 roku 74,1%. W ten sposób trzy czwarte ludności wiejskiej stanowili gospodarze posiadacze gruntów. Jeżeli od pozostałej części odliczymy ludność zatrudnioną w rzemiośle, przemyśle, handlu, wykonującą wolne zawody oraz posiadającą nieruchomości miejskie i kapitały, pozostanie liczna część ludności zwana bezrolną w skład, której wchodzili robotnicy rolni, wyrobnicy wszelkiego rodzaju i służba, ludność pochodzenia chłopskiego bez roli i zawodu. Ta kategoria osób stanowiła w 1901 roku 18,1% wśród ludności wsi i miasteczek.
Płace
Pensja roczna robotnika rolnego na terenie Królestwa Polskiego, który pozostawał na ordynarii wynosiła;
- 1861 roku 16,92 rubli,
- 1890 roku 20 rubli,
- 1903 roku 22,89 rubli.
Robotnik rolny na swoim utrzymaniu (z własnym wyżywieniem) otrzymywał dziennie w 1912 roku 60-90 kopiejek, natomiast na wychodźstwie dziennie 1,66 rubla (np. w Niemczech 1,50 rb.). Robotnica na swoim utrzymaniu w KP otrzymywała 40-55, a za granicą 99 kopiejek.
Robotnik rolny na utrzymaniu właściciela pobierał w KP 30-45, za granicą 68 kopiejek (np. w Niemczech 75 kopiejek).
(dzienna stawka robotnika w pracach polowych, z podziałem na mężczyzn i kobiety, kwoty podano w kopiejkach).
|
rok |
z wyżywieniem |
bez wyżywienia | ||||||
w kraju |
za granicą |
w kraju |
za granicą | ||||||
M |
K |
M |
K |
M |
K |
M |
K | ||
GUBERNIA PŁOCKA |
1901r. |
41 |
27 |
72 |
48 |
57 |
38 |
103 |
69 |
1908r. |
58 |
35 |
111 |
73 |
82 |
52 |
182 |
117 | |
POWIAT LIPNOWSKI |
1901r. |
40 |
28 |
75 |
46 |
51 |
36 |
94 |
61 |
1908r. |
53 |
31 |
101 |
67 |
83 |
48 |
178 |
110 | |
POWIAT RYPIŃSKI |
1901r. |
46 |
30 |
70 |
47 |
67 |
40 |
92 |
68 |
1908r. |
62 |
37 |
93 |
57 |
83 |
53 |
142 |
95 |
Pod koniec XIX wieku ludność bezrolna zaczęła poszukiwać pracy poza granicami KP. Głównym kierunkiem masowego wychodźstwa w celu zarobkowym były Niemcy. W 1908 roku udało się tam 235 tysięcy pracowników sezonowych, z których zdecydowana większość (96%) znalazła zatrudnienie w rolnictwie. W tym samym roku z terenu KP do USA wyjechało ponad 12 tysięcy osób, które w przeważającej części znalazły zatrudnienie w przemyśle i w związku z tym mogły odłożyć i przywieźć do domu największe oszczędności.
W 1904 roku powracający do rodzinnych miejscowości położonych na terenie Guberni Płockiej przywozili gotówkę (w przeliczeniu na ruble) w kwocie;
prace polowe |
praca w fabrykach |
roboty kolejowe | ||||
|
mężczyźni |
kobiety |
mężczyźni |
kobiety |
mężczyźni |
kobiety |
USA |
230 |
150 |
290 |
170 |
260 |
150 |
Niemcy |
70 |
40 |
100 |
80 |
70 |
50 |
Cena ziemi
Cena morga gruntu na terenie Królestwa Polskiego, nabywanego przy pośrednictwie banku włościańskiego, na początku XX wieku stale wzrastała:
1900r. – 82 ruble, 1901r. – 86 rb., 1902 – 100 rb., 1903r. - 103 rb., 1904r. – 110 rb., 1910r. – 130 rb. i 1912r. – 160 rb.
Cena morga gruntu sprzedawanego przez bank włościański z zapasów własnych wynosiła w 1906r. – 76 rubli, 1907r. – 114 rb., 1908r. – 83 rb., 1912r. – 96 rb.
Ceny produktów rolnych
Krowa w latach 1901-1905 kosztowała przeciętnie 42 ruble, 1906-1910 – 56 ruble, 1911r. – 61 rubli i w 1912r. – 72 ruble. W podanych wyżej latach owca kosztowała od 3,62 do 5,50 rubla, a trzoda chlewna od 16,34 do 24,25 rubli.
Cena puda (pud = 40 funtów = 16,38 kg) żyta w latach 1901-05 wynosiła 76 kopiejek, 1906-1910 – 90 kopiejek, w 1911r. – 75 kopiejek i w 1912r. – 93 kopiejki.
Cena pszenicy w w/wym. latach wynosiła odpowiednio; 95, 117, 111 i 128 kopiejek oraz owsa odpowiednio; 78, 84, 73 i 98 kopiejek. Jeden pud ziemniaków kosztował; 1901-1905 – 22 kopiejki, 1906-1910 – 20 kopiejek, 1911r. – 32 kopiejki i w 1912r. – 23 kopiejki.