Artykułów : 211
Odsłon : 2328013
Folwark kupię ...... cz.II
FOLWARK
KUPIĘ
FOLWARK
SPRZEDAM
CZĘŚĆ II
W pierwszej części skupiliśmy się głównie na opisaniu przyczyn, które doprowadziły w II połowie XIX wieku do przymusowych sprzedaży dóbr ziemskich z jednoczesnym wywłaszczeniem ich dotychczasowych właścicieli. Jednakże nie ustosunkowaliśmy się do cennej zawartości materiałów wytworzonych w toku kilkuletnich procedur sądowych, które zmierzały do zaspokojenia roszczeń wierzycieli.
W czasie wykonywania czynności przygotowawczych do sprzedaży, dobra ziemskie (wsie, folwarki, osady) były wizytowane przez komornika, który miał za zadanie jak najwierniej oddać charakterystykę zajmowanych dóbr poprzez poddanie ich oględzinom, a następnie szczegółowe opisanie. W toku kilkudniowych prac komornicy sporządzali opisy tego co zastali na miejscu. W protokołach zajęcia umieszczano również dodatkowe informacje wynikające z oświadczeń uczestników tychże czynności.
Komornicy opisywali budowle dworskie i wiejskie, zarówno te mieszkalne jak i gospodarcze. We wstępnej części dotyczącej budynków mieszkalnych wpisywano również imiona i nazwiska "głów rodzin", które zajmowały dany budynek lub nawet jedną izbę. Opisem obejmowano wszystkie budynki mieszkalne jak i gospodarcze, również te najmniejsze, nawet zewnętrzne XIX-wieczne toalety nazywane kloakami. W opisach gruntów uwzględniano pola orne, łąki i pastwiska. Co więcej, nie pomijano nieużytków uwzględniając wszelkie drogi, place i podwórza oraz grunty pod budynkami, które wówczas także zaliczano do tej kategorii. Uwzględniano również opisy warzywników, sadów owocowych oraz obszarów leśnych, a nadto cieki wodne przepływające przez teren danych dóbr oraz jeziora, a nawet wiejskie stawy i sadzawki.
Protokół zajęcia musiał zawierać szczegółową część opisową, gdyż na jego potrzeby nie sporządzano załączników w postaci map lub odręcznych szkiców. W celu dokładnego określenia położenia części pola czy też ogrodu lub lasu, przytaczano nazwiska sąsiadów, których grunta graniczyły z zajmowanymi. W opisach osad (rumunków) lub pól oddalonych od głównej siedziby dóbr stosowano nazwy miejscowe, które nie zawsze funkcjonowały w oficjalnych dokumentach administracyjnych. W toku wymienionych czynności podawano ilościowe zestawienia inwentarza żywego oraz szczegółowe opisy narzędzi i urządzeń, w tym wyposażenie kuźni, browarów i młynów. Na zakończenie protokołu wpisywano wielkość opłacanych podatków oraz zobowiązania płatnicze ponoszone przez dotychczasowego właściciela na utrzymanie kancelarii wójtowskich oraz wiejskich szkół.
Protokół zajęcia dóbr sporządzano w jednym egzemplarzu oraz wydawano dwie lub trzy kopie. Pierwszą przekazywano pisarzowi Sądu Pokoju , drugą wójtowi gminy, w której dobra ziemskie były zajęte oraz w niektórych przypadkach trzecią kopię dodatkowo otrzymywał naczelnik powiatu. Na tej podstawie wydawano akt zajęcia, który umieszczano w księdze hipotecznej (wieczystej) zajętych dóbr oraz dodatkowo w tzw. księdze zaaresztowań prowadzonej przez pisarza Trybunału Cywilnego (gubernialnego) właściwego miejscowo.
Obecnie, najprostszym sposobem dotarcia do treści omówionych protokołów pozostają XIX-wieczne ogłoszenia. Prasa stołeczna z inicjatywy pisarzy Trybunałów Cywilnych wykonujących swoje ustawowe obowiązki, publikowała obszerne fragmenty tychże protokołów jako część składową ogłoszeń o wyznaczeniu terminów licytacji.
Poniżej przestawiamy próbkę informacji, które można odnaleźć w dawnych ogłoszeniach prasowych dotyczących sprzedaży dóbr ziemskich położonych na terenie powiatu lipnowskiego oraz rypińskiego, w guberni płockiej Królestwa Polskiego.
Zainteresowanych szczegółowymi informacjami na temat dóbr, miejscowości lub osób wymienionych w naszym zestawieniu, zapraszamy na portalowe forum, gdzie postaramy się poszerzyć zakres zaprezentowanych wiadomości.
Redakcja, luty 2016 r.
WYKAZ
DÓBR ZIEMSKICH
Z TERENU HISTORYCZNEJ ZIEMI DOBRZYŃSKIEJ,
KTÓRE W LATACH 1869-1875 PODLEGAŁY ZAJĘCIOM
KOMORNICZYM
lp. |
rok zaję-cia |
nazwa dóbr ziemskich |
powierzchnia, prznależność administracyjna oraz parafialna |
miejscowości wchodzące w skład dóbr |
osoby wymienione w opisie dóbr; wierzyciele, właściciele, dzierżawcy, mieszkańcy i sąsiedzi |
fragment opisu dóbr, dotyczy budynków dworskich |
uwagi |
1 |
1871 |
Zajeziorze |
672 morgi
gm.Kikół par.Kikół pow.lipnowski |
|
Drawert, Różycki, Mlewski, Mecyk, Mokier, Sarzyński, Kwiatkowski, |
Dom mieszkalny dworski z drzewa, kleńcem pokryty, z altanką przy wejściu z drzewa łatami obitą, bez dachu, dom ten obejmuje na parterze sień, pokojów 6, kuchnię angielską z blatami żelaznemi i zachowanko. Z sieni czyli korytarza schody drewniane prowadzą na górę gdzie po jednej stronie w szczycie jest zachowanko o dwóch oknach, a po drugiej stronie w szczycie góra pusta także o dwóch oknach. Pod domem są sklepy murowane. |
kleniec= deseczka (dębowa lub osinowa) używana do krycia dachów |
2 |
1869 |
Żałe |
887 morg
gm.Żałe, par.Żałe pow.rypiński |
folwark Żałe z młynem i rybołówstwem, |
Gockowski,Gockowska, Prądzyńska, Pląskowska, Kowalska |
|
|
3 |
1869 |
Kleszczyn |
493 morg
gm.Żałe, par.Żałe pow.rypiński |
folwark Kleszczyn z nomenklaturą Studzianka i lasem |
Gockowski,Gockowska, Prądzyńska, Pląskowska, Kowalska |
|
|
4 |
1867 |
Mierzynek |
434 morg
gm.Dobrzejewice, par.Ciechocin pow.lipnowski |
|
Stobiecki, Flatho, Stróżewski, Rybicki, Kowalski, Olkowski, Biernacki, Mierzejewski, Brozowski, Strzelewski, Ziółkowski, Puciński, Sękowski |
Dom mieszkalny dworski murowany z cegły palonej na wapno, dachówką karpiówką kryty, o dwóch kominach nad dach murowanych, od frontu z wystawką na czterech filarach murowanych do której to wystawy prowadzą schody murowane z prętami i sztachetami żelaznemi. Oficyna z głównym domem złączona, z cegły palonej wymurowana, o dwóch kominach nad dach wymurowanych, dachówką karpiówką pokryta, obok tej oficyny jest przystawka o jednym kominie wymurowanym. |
|
5 |
1867 |
Ośmiałowo |
231 morg
gm.Dobrzejewice, par.Ciechocin pow.lipnowski |
folwark Ośmiałowo |
Stobiecki, Flahto, Gulczyński, |
Dom mieszkalny dachem słomianym kryty, o jednym kominie murowanym z cegły surówki. Pod domem tym jest murowany z kamieni sklep. |
sklep= piwnica, |
6 |
1872 |
Skudzawy |
317 morg
gm.Czermin par.Skrwilno pow.rypiński |
|
Karnkowski, Zieliński, Ostrowski, Rańkowska z Kleczewskich, Litwiński, Paliński, Pesta, |
Dwór z drzewa deskami oszalowany, gontami pokryty, obejmujący sienie dwie, pokojów sześć, zachowanek z kuchnią zwyczajną. |
|
7 |
1871 |
Paprotki-Białasy |
255 morg
gm.Szczutowo par.Łukomie pow.rypiński |
wieś Paprotki-Białasy, realność Babc-Trosze, |
Schönwitz, Nostitz-Jackowski, Koszntowski, Ossowski, Żołnowski, Malanowski, Złobeccy, Załęcki, Kalicki |
Dom z cegły na podmurowaniu z kamienia polnego pobudowany, dachówką kryty, zawierający w sobie sień jedną, pokoi cztery, kuchnię, spiżarnię i schody na górę prowadzące gdzie jest korytarz, pokoi trzy i zachowanie na poddaszu. |
|
8 |
1870 |
Wildno |
1117 morg
gm.Chrostkowo par.Chrostkowo pow.rypiński |
wieś Wildno, folwark Krępe, osada młynarska Nietrzeba, wieś Ksawery vel.Ksawerów |
Schönwitz, Oberfeld, Krępeć, Kamiński, Brykman, Bromirska, |
Dwór masywny murowany z cegły, dachówką dubeltową kryty, z dwiema przystawkami do wejścia z drzewa, oszklonymi, o 6 pokojach, kuchni i przedpokoju i o 10 oknach, z piwnicami pod całym domem sklepionemi murowanymi. |
|
9 |
1871 |
Kobrzeniec vel.Kobrzeniec Nowy |
365 morg
gm.Rogowo par.Rogowo pow.rypiński |
folwark Kobrzeniec, osada pod Łosiaki, osada Nad bagnem, osada Parowa, osada pod Chojnowem, osada Chrzanowizna |
Drawert, Matuszewski, Lewandowski, Rętkiewicz, Napiórkowski, Marcinkowski, A.Marcin, Betke, Wiśniewski, Jukielman, Wolski, Rumianowski, Olszewska |
Dom mieszkalny dworski z drzewa słomianym dachem pokryty, z przystawką na dwóch słupach deskami pokrytą, w domu tym jest pokoi cztery, kuchnia i zachowanie, sieni dwie, z których w jednej schody drewniane prowadzą na górę pustą. |
|
10 |
1869 |
Zasady |
1110 morg
gm.Czermin par.Sadłowo pow.rypiński |
wieś Zasady, folwark Jaworzec |
Czapski, Żochowski, Miłoszewski, Bielski, Irkiewicz, Zbikowski, |
Wieś Zasady: dwór murowany z cegły, z przystawką na 4 słupach również murowanych, kleńcem kryty, o 5 pokojach, przedpokoju, 2 kuchniach i spiżarni. Folwark Jaworzec: dom z drzewa słomą kryty, o 3 pokojach, sieni, spiżarni i kuchni. |
kleniec= deseczka (dębowa lub osinowa) używana do krycia dachów |
11 |
1871 |
Godziszewo |
544 morgi
gm.Czermin par.Rypin pow.rypiński |
folwark Godziszewo |
Schonwitz, Żochowski, Celmer, Rosperski, Lange, |
Dwór z drzewa dranicami pokryty, przy którym urządzony jest ganek na 4 słupach, obejmuje sień jedną, pokojów siedem, izbę kredensową. Dwór ten połączony jest sienią z oficyną z cegły pomiędzy drzewem krzyżulcowem pokładanej wystawioną, deskami krytą, przy której jest urządzony kurnik. Oficyna powyższa obejmuje sieni dwie, pokoik jeden, spiżarnię i dwie kuchnie, w których w jednej znajduje się kotlina zwyczajna a w drugiej angielska, a nadto na górze, na jaką prowadzą schody, pokój jeden. |
dranice-cienka, wąska deska łupana z pnia drzewa iglastego, używana w budownictwie drewnianym zwykle do krycia dachów |
12 |
1872 |
Szczechowo |
412 morg
gm.Szczutowo par.Gójsk pow.rypiński |
dawniej folwark Szczechowo, po sprzedaży w posiadaniu cząstkowych właścicieli |
Mejer, Zemrow, Czechowicz, Rulow, Ryna, Lewandowicz, Brzezińscy, Brejda, Mazurowscy, Szymańscy, Gawscy, Kleiss, Lamparski, Rychert, Wierzbowscy, Kapuściński, Jeżewski, Rzemieniewski, Żychowski, Chudzyński, Kościński vel.Kociński, Dąbkowski, Pesta, Lemański, Ogrodowicz, Kwaśnicki, Łojewski, Gogolin, Dykan, Ross, Jachimowicz, Bucholtz, Zieliński, Lewandowski |
Dom mieszkalny z drzewa w węgieł pobudowany, dranicami kryty, o jednym kominie murowanym, obejmuje w połowie jedną izbę z alkierzem, a w drugiej połowie szopę, stoi na siedlisku dawnych zabudowań folwarcznych. |
dranice-cienka, wąska deska łupana z pnia drzewa iglastego, używana w budownictwie drewnianym zwykle do krycia dachów |
13 |
1875 |
Kochonie |
340 morg
gm.Czarne par.Mokowo pow.lipnowski |
folwark Kochonie |
Pestuga, Czapalska, Grabowska, Kotarski, Szulc, |
Dwór z cegły palonej pobudowany, dachówką kryty, a przed nim ganek drewniany, oszklony, blachą kryty. |
|
14 |
1875 |
Pręczki |
1035 mórg
gm.Pręczki par.Rogowo pow.rypiński |
folwark Pręczki, folwark Dembiany, folwark Przecze, folwark Drozdowo, kolonia Dembiany z Rumunkami, Rumunki Karbowizna |
Radziwiłowicze, Stephan, Kisielewscy, Roszkowski, Jezierska, Niklewscy, Kamińscy, Dembiński, Cackowski, Nadolski, Piwowarscy, Mioskowscy, Kowalscy, Bienieccy, Podgórscy, Dutkowski, Müller, Nadrowski, Roszkowski, Klejnowska |
Pręczki: dom z cegły murowany, dachówką kryty, pod którym są trzy piwnice sklepiane z cegły. Kaplica z drzewa w węgieł, gontami kryta oraz kapliczka z cegły nad grobem Dembińskich, cementem pokryta, obydwie okolone murem z cegły palonej. Dembiany: dom z drzewa w węgieł słomą kryty, przy którym przystawka z cegły, w pruski mur pobudowana, a na górze jeden pokój i spiżarnia. Drozdowo: fundament z kamienia polnego, pod dom pobudować się mający. Przecze: dom z cegły słomą kryty, piwnica z cegły. |
|
15 |
1868 |
Chalino vel.Chalin |
1976 morg
gm.Chalin par.Mokowo pow.lipnowski |
folwark Chalino, folwark Łagiewniki oraz osady przynależne przed uwłaszczeniem: Czerznie, osada Kalonki, osada pod wsią Trzcianki, osada Łęg, osada przy Turzy-Wilczej i Borowem, osada zwana Łęg lub Kociołek, osada pod granicą Lenia Małego, osada Krzywe, |
Słubiccy, Niemojewscy, Chełmscy, Tokarska, Jackowscy, Borowski, Szczepański, Slucjusz Wysocki, Markowski, Chrzanowska, Cichocki, Jabłoński, Brudnicki, Wojciechowski, Lewandowski, Makowski, Kowalski, Gold, Olszewski, Chełstowski, Rejnig, Dobrowolski, Browarski, Skowroński, Muszyński, Czerwiński, Bromirski, Godziszewski, Bitkowski, Rogalski, Grefkowicz, Zaborski, Krośniccy, Orłowski, Niekraś, Wiśniewski, Kisielewski, Jarowski, Nowakowski, Mielczarek, Sulkowski, Szczawińska, Dawidowicz i 39 nazwisk dawniejszych kopcarzy, ogrodników i parobków, którzy po uwłaszczeniu pozostają bez żadnych obowiązków dla dworu
|
Dom mieszkalny dworski, z drzewa w szachulcu w zamek, na podmurowaniu z kamieni, z dachem pokrytym dachówką holenderską, łamanym na sposób włoski, o dwóch kominach murowanych, z gankiem z drzewa i cegły w pruski mur wystawionym, przed którym są schody z cegły i dwa filary drewniane, na górę w której szczytach są lokale prowadzą schody żelazna, a piwnice są z cegły. |
|
16 |
1873 |
Biskupino |
531 morg
gm.Kłokock par.Lipno pow.lipnowski |
folwark Biskupino |
Tasiemka vel.Makowski, Plucer, Giżyński, Ejryk, |
Dwór czyli dom mieszkalny, z drzewa pobudowany, deskami oszalowany, częścią słomą a częścią kleńcem pokryty, przystawka przy takowym również z drzewa deskami oszalowana, przed domem ganek na słupach, deskami pokryty i oszalowany. Przed domem znajduje się klomb kwiatowy, osztachetowany oraz gołębnik na słupie. |
|
17 |
1871 |
Głodowo |
1640 morg
gm.Czarne par.Lipno pow.lipnowski |
folwark Głodowo, folwark Huta, folwark bez nazwy nowo utworzony w miejscu dawnego Rumunka Szlewo oraz cztery wsie uwłaszczone: Głodowo, Huta, Rumunki Głodowo, osada Szlewo vel.Szklewo |
Pabudzińska z Sutkowskich, Schwartz, Pląskowski, Kuźniarscy, Lagie, Zochowski, Dobrowolska, Srul, Zabicki, Karpiński, Tomaszewski, Wolfszleger, Marszałek, Thime, Wolenberg, Szlak, Zemroch, Kowalscy, Janowicz, Rajch, |
Głodowo: dom mieszkalny dworski, z drzewa z przystawkami w szczytach z nimi złączonemi i facjatami w dachu od podwórza czyli frontu i od ogrodu, kleńcem pokryty, ze schodkami drewnianemi, o pięciu pokojach i garderóbce, z których w jednym pokoju są drzwi oszklone na ogród prowadzące, z każdej z przystawek jest po dwie izby stojące pustkami. Pod domem są dwie piwnice murowane do których wchód z przedpokoju, pod jedną zaś z przystawek, jest także piwnica murowana z szyją także murowaną do wschodu, z sieni czyli przedpokoju prowadzą schody drewniane na górę pustą. Huta: dom mieszkalny, zwany stary dwór z drzewa słomą pokryty o czterech izbach. |
Kleniec= deseczka (dębowa lub osinowa) używana do krycia dachów |
18 |
1869 |
Świeżawy |
855 morg
gm.Rogowo par.Rogowo pow.rypiński |
folwark Świeżawy, we wsi Świeżawy: jedna chałupa, karczma i kuźnia oraz osada młynarska (wiatrak) |
baron Schleinitz, Colb, Dykan, Majewski, Stefański, Janiewicz, Bahr |
Dwór masywny murowany o pięciu pokojach, kuchni, spiżarni i sieni na dole, o trzech pokojach i obszernej sieni na górze, z wystawką od frontu na drewnianych słupach, dachówką kryty |
|
19 |
1869 |
Babc Wiączanki |
1112 morg
gm.Szczutowo par.Łukomie pow.rypiński |
folwark Babc Wiączanki z przyległością Wólka |
Szumscy, Brzozowski, Nehring, Paciorkowski, Filkowski, |
Dom dworem zwany z drzewa w węgieł i słupy na podmurowaniu kamiennem postawiony, słomą kryty, z kominem murowanym. |
|
20 |
1873 |
Kijaszkowo- Kijaszkowiec |
1196 morg
gm.Mazowsze par.Mazowsze pow.lipnowski
|
folwark Kijaszkowiec, |
Nałęcz, książe Woroniecki, baron Mandelschloch, Perell, Pusz, Rutkowski, Witkowski, Pawłowski, Wiśniewski, Kłokłocki, Malinowski, Prażniewski, Szatkowski, Orłowski, Krupski, Rutkowski, |
Dwór parterowy w części z cegły palonej, a w części z pacy pobudowany, dachówką kryty przed którym są schodki z cegły palonej. Obejmuje w sobie dwór ten: przedpokój, korytarz, pokojów tapetowanych 5, bielonych 3, kuchnię z piecem ceglanym i kominem z kotliną angielską oraz spiżarnią. Na górę prowadzą schody na której w jednym szczycie są dwa pokoiki nie wykończone i kloaka; z korytarza prowadzą schody do piwnicy, gdzie jest piwnic dwie z tych jedna przepierzona łatami. |
|
21 |
1867 |
Dylewo |
444 morg
gm.Rypin par.Rypin pow.rypiński |
folwark Teklewo |
Gniewscy, Chełmiccy, Grombczewscy, Gajewski, Bogusławski, Chmielewski |
|
|
22 |
1866 |
Rokicie |
1196 morg
gm.Osiek par.Ligowo pow.lipnowski
|
folwark Florencja, Rumunki Powsino |
Ostrowski, Umiński, Jezierski, Sniechowski, Kowalski, Mikołajewski, Fabianowski, Zubelski, Szultz, Garkowski, Rybicki, Sosnowski, Konoszyński oraz nazwiska 40 włościan uwłaszczonych bez żadnych obowiązków dla dworu |
Rokicie: dwór nowy z drzewa o 2 kominach murowanych z cegły palonej, obok tego dwór stary z drzewa w szchulcu w zamek, komin murowany z cegły palonej, oba te dwa dwory są kryte dachem smołowcowym. Florencja: dom mieszkalny dworski z szachulcu, w zamek pobudowany, dachem z dranic pokryty, komin murowany z cegły palonej. |
|
23 |
1868 |
Babc Rżały |
240 morg
gm.Szczutowo par.Łukomie pow.rypiński
|
|
Rościszewska, Sulkowski, Mościcka, Brudzyński, Kondracki, Kelm, Samulewski, Hincz, Siecińscy, Skirzyński, Skomurowski, Rutkowski, Kacperski, Mich, Kwiatkowski, Laskowski, Kacperski, |
Dwór z drzewa w zamek i midki pobudowany, słomą kryty o jednym kominie murowanym. |
|
24 |
1871 |
Wola Wymysły vel. Wymyślin |
2464 morgi 2092 morgi
gm.Osówka par.Wola pow.lipnowski |
Wawrzonowo vel.Wawrzonkowo Makowiska, Wisendorf Stary i Nowy, folwark Swoboda, Abrahamowizna, |
Sniechowski, Rokicka, Zieliński, Karniewski, Gęsicki, Jabłoński, Janiszewski, Brand, Kamiński, Stawski, Dobrosielski, Abram, Frohwerk, |
Folwark Wola: dwór czyli dom mieszkalny z cegły gontami kryty, z takąż przystawką od frontu piętrową i ze schodami murowanemi, o dziesięciu pokojach i dwóch pokoikach dla służby na parterze, z pokoikiem nad przystawką, z którego jest wyjście na balkon żelazny, do jakiego z pokoju parterowego prowadzą schody żelazne kręcone, w szczycie domu tego przy ścianie przystawiona jest altana czyli oranżeria na podmurowaniu z kamieni w słupki drewniane, cała oszklona, blachą żelazną pokryta. Budynek murowany złączony z głównym budynkiem dworskim, gontami kryty, w którym znajduje się spiżarnia, a pod takowym są sklepy murowane. Folwark Wymysły vel.Wymyślin: dom czyli dwór z drzewa, dachem słomianym pokryty, o czterech pokojach, kuchni i zachowaniu. |
|
Morga - historyczna jednostka
powierzchni używana w rolnictwie. |