Artykułów : 212
Odsłon : 2408765
Karnkowo wg. opisu z 1882r.

KARNKOWO
wg. opisu z 1882 r.
Podstawą dzisiejszego opracowania jest tekst pt. Kościół parafialny w Karnkowie, autorstwa ks. Władysława Leonowicza, opublikowany w Tygodniku Illustrowanym 1882, Nr 352.
http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/docmetadata?id=1257&from=publication\
W opracowaniu zachowano oryginalną pisownię.
Redaktor, styczeń 2014r.
Naczelną jej ozdobę stanowi kościół murowany, jak to wskazuje rycina nr 1, na nieco wzniesionym pagórku, otoczony murem. Osłonięty w części cmentarz ułatwia widok całkowity na kościół, stare drzewa upiększają okolenie tej świątyni, a wyniosła i kształtna na froncie wieża, z żelazną u góry galerią, wspaniały i majestatyczny tworzy widok.
Rycina nr 1 (ze zbiorów BCUL)
Wystawił go w siedem tygodni jako w swej wsi ojczystej i poświęcił śp. Stanisław Karnkowski, arcybiskup gnieźnieński i prymas, będąc wówczas biskupem kujawskim we Włocławku (Paprocki), dawny zaś, dębowy, przeniósł do miasteczka królewskiego Podgórze[1], naprzeciw Torunia.
Tradycja w rodzie Karnkowskich przechowywana podaje, iż gdy raz król uczynił biskupowi przymówkę, że cierpi w swej majętności kościół drewniany, biskup natomiast miał oświadczyć, „ że prosi króla na konsekrację nowego murowanego”. Na to król odpowiedział, „iż chętnie się na to zgadza, gdy będzie wracał z Gdańska za siedem tygodni”. Biskup, mimo tak trudnego warunku, nie cofnął słowa i w siedem tygodni w Karnkowie zbudował kościół murowany. Ściąga się to zapewne do króla Stefana, jadącego na wyprawę do Gdańska, lub do daty 18 sierpnia 1576 r., kiedy to tenże monarcha podróżował z Warszawy do Torunia, na zjazd tam zapowiedziany (Encyklopedia kościelna, tom X, str.57).
Po upływie znacznego przeciągu czasu i wskutek wypadków wojennych, świątynia uległa zniszczeniu i rychłego wymagała podźwignięcia. Jakoż w roku 1761 Piotr Karnkowski dokonał całkowitej restauracji, jak świadczy napis na wieży kościelnej umieszczony. Postać swą po owej restauracji zachowuje dotąd kościół karnkowski, przedstawiający krzyż, którego krótsze ramiona stanowią dwie kaplice, naprzeciw siebie położone. Długość wraz z wieżą wynosi łokci 56, szerokość nawy łokci 18, a kaplicami łokci 39[2].
Wnioskując ze skromnej obszerności kościoła i zbliżenia do domu mieszkalnego dworskiego, mniemaćby można, iż przeznaczony mógł być tylko na przyboczne oratorium i przyjęcie do grobu zwłok zmarłych z rodziny Karnkowskich. Jakoż parafialnym został dopiero po roku 1700.
Obecny widok kościoła karnkowskiego (fot.redakcja 2013)
Kościół karnkowski posiada cztery ołtarze, z tych wielki, rzeźbiony gustownie, wymaga obecnie odnowienia, boczne zaś, zwyczajnej stolarskiej roboty, z rzeźbionemi figurkami, każdy w innym guście, niczym się nie odznaczają.
W wielkim ołtarzu główny obraz, na lipowem malowany drzewie, przedstawia koronację N.Maryi Panny i dobrze jest zachowany, na zasuwie obraz św.Jadwigi, patronki kościoła malowany w roku 1824 przez Gładysza; w bocznych zaś ołtarzach obrazy malowane przez Pietruszewskiego, a odnawiane przez tegoż Gładysza.
Presbiteryum i obie kaplice przetrwały z dawnym sklepieniem murowanym , w samej zaś nawie widzimy nowsze, również murowane, oraz posadzkę z płyt marmurowych białych i czarnych, około roku 1851 położoną.
Dawniejszy organ, wyreparowany przez pana Blomberga, organmistrza z Warszawy, z dodanemi nowymi głosami, w dobrym znajduje się stanie.
Ostatnia restauracją dachu kościoła, oraz wieży i kopuły, uskuteczniono w r. 1881, z podniesionych procentów, ulokowanych na ten cel w banku polskim.
Nagrobki są tylko familijne, a ważniejsze z nich występujące; Jana Karnkowskiego kasztelana lendzkiego zm. w r.1620, którego rysunek załącza się. Jest płyta z marmuru ciemnoróżowego, z płaskorzeźbą, wysoka łokci 3¾, szeroka łokci 2¼.
Rycina nr 2 (ze zbiorów BCUL)
Prócz tych, jest jeszcze kilka nagrobków z ostatnich czasów. Wieża kościelna mieści w sobie trzy dzwony, z tych dwa mają w górnej swej części napisy charakterem gotyckim, z datą z lat 1484, 1499; trzeci nosi napis; Stanislaus a Karnkov Karnkowski Castel. Dobr. a.d.1619.
Aparaty kościelne bardzo skromne i poniszczone, również naczynia kościelne niczym się nie odznaczają.
Nieopodal około kościoła, na dawnym sypanym pagórku, na piedestale, stoi statua naturalnej wielkości św.Jana Chryzostoma ojca kościoła, przez p.Manzela rzeźbiarza warszawskiego z kamienia piaskowego wyrzeźbiona. W przeciwnej zaś stronie, ku wschodowi, przy samym trakcie, znajduje się grzebalny cmentarz ogrodzony w r.1873 od frontu murem, a wokoło drewnianym parkanem, kosztem parafian, a staraniem byłego proboszcza ks.Kroczewskiego. Na tym cmentarzu jest murowana przedpogrzebowa kaplica, obecnie od dwóch lat gruntownie restaurująca się.
Kościół w Karnkowie konsekrowany był przez Ant. Luberadzkiego sufragana płockiego r.1816, erekcyi zaś swojej na gruncie nie posiada. Odpustów jest tu siedem. Parafia karnkowska liczy ludności katolickiej dusz 2862. Figura tej parafii jest nader nie wygodna, kościół stoi wprawdzie w jej środku, lecz wyciągnięte dwa ramiona poprzeczne po dwie mile[3] mają odległości, gdy podłużne po półtorej wiorsty zaledwie.